آشنایی با بیماری آندومتریوز

آندومتریوز بیماری شایعی است که خانم هایی که دیر بچه دار شده اند مثلا: بعد از ۳۰ سالگی باردار شده اند یا خانم هایی که اصلا باردار نشده اند، در خطرند.
 

تشریح بیماری آندومتریوز

به لایه پوشاننده جدار داخلی رحم آندومتریوم گویند و هر ماه یکبار در زمان قاعدگی این لایه پوشاننده دچار ریزش سلولی می شود و سپس دوباره رشد می کند. اگر بعضی از این قطعات و سلول های آندومتر به اعضایی مثل تخمدان ها و روده ها و.. بچسبد سبب می شود که هورمون های سیکل قاعدگی، واکنش نشان داده و در طی عادت ماهیانه خونریزی کنند و چون این خونریزی از تخمدان و یا روده نمی تواند از طریق مهبل (واژن) زن از بدن خارج شوند باعث ملتهب شدن بافت های اطراف تخمدان و روده می شود لذا بافت های اطراف لگن را ملتهب کرده و موجب دردهای زیر نافی می شوند.
 

مشکلات و عوارض بیماری آندومتریوز

١. اگر بعضی از این قطعات و سلول های آندومتر به اعضایی مثل از تخمدان ها و روده و.. بچسبد سبب می شود که هورمون های سیکل قاعدگی، واکنش نشان داده و در طی عادت ماهیانه خونریزی کنند و ابلت چون این خونریزی از تخمدان و یا روده نمی تواند از طریق مهبل زن خارج شوند باعث ملتهب شدن بافت های اطراف تخمدان و روده می شود لذا بافت های اطراف لگن را ملتهب کرده و موجب دردهای زیر نافی می شوند.
۲. تحریک تخمدان ها توسط آندومتر، باعث پیدایش کیست های دردناک تخمدان می شود.
٣. آندومتریوزهای شدید، اغلب باعث مشکلاتی در باروری خانم ها می شود.
 

علت بیماری آندومتریوز

علت دقیق بیماری آندومتریوز معلوم نیست و در این رابطه نظریه های مختلفی وجود دارد و یکی از آن ها می گوید: قطعات آندومتر در حین حیض از طریق مهبل و واژن خارج نمی شوند بلکه از راه لوله های رحم به محوطه لگن رفته و در آنجا به اعضایی همچون تخمدان و روده می چسبند.
 

علایم بیماری آندومتریوز

بیماری آندومتریوز گاهی بی علامت است و گاهی علامت آن ضعیف است و گاهی هم شدید.
آندومتریوز یک بیماری برگشت پذیر می باشد.
 
١. اگر قطعات آندومتر بر روی تخمدان بچسبد علایم زیر ایجاد می شود:

- درد هنگام مقاربت جنسی.
- درد در قسمت تحتانی شکم (درد زیرنافی) در هنگام ادرار کردن.
- قاعدگی های نامنظم و یا خونریزی های شدید قاعدگی
- درد در قسمت تحتانی شکم که ممکن است درست قبل یا بعد از عادت ماهیانه شدیدتر شود.
 
۲. اگر قطعات آندومتر بر روی روده بچسبد علاوه بر علایم بالا دچار علایم زیر می گردد:

- دچار اسهال
- یبوست
- درد در هنگام دفع مدفوع
- خونریزی از مقعد در هنگام عادت ماهیانه. (در موارد نادر).
 

اقدامات و درمان طب جدید

پزشک زنان با استفاده از لاپاروسکوپی لگن بیمار را معاینه می کند (با لاپاروسکوپی) اعضاء داخلی لگن و شکم مشاهده و بررسی می شود که می تواند پس از بررسی و تشخیص بیماری آندومتریوز را تایید کند.
 
با توجه به موارد ذیل درمان متفاوت است: سن بیمار، محل آندومتریوز (که بر روده چسبیده است یا بر تخمدان) و آیا بیمار خواستار باروری در آینده است یا نه؟ و...
 

درمان

- گاهی توصیه به هورمون درمانی می شود.
- گاهی توصیه به جراحی می گردد.
 
در موارد خفیف هیچ دارویی تجویز نمی شود و نیازی به هورمون درمانی و شیمی درمانی و جراحی نیست. اگر علایم بیماری آندومتریوز، سخت و مشکل آفرین شود:
 
- پزشک گاهی درمان های هورمونی را تجویز می کند که چندین ماه قاعدگی متوقف گردد. از داروها، داروی هورمونی گنادورلین و همچنین و داروی دانازول که باعث سرکوب کردن تولید استروژن می گردد ، استفاده می گردد. در نتیجه جلوی قاعدگی بیمار آندومتریوزی گرفته شود.
 
- از داروهای ترکیبی ضد بارداری به مدت ۶ الى ۱۲ ماه برای بیمار تجویز می شود تا در طی این مدت بیماری آندومتریوز خوب شود و اگر این بیماری عود کرد معمولا خفیف تر از قبل می باشد. - اگر قطعات کوچک آندومتر که به روده یا تخمدان چسبیده، با داروهای ما هورمونی از بین نرفت بعد از لاپاروسکوپی (و بعد از ثابت شدن بقاء آن ها) از جراحی لیزری استفاده می کنند. اگر عود کرد دوباره این عمل ها (این هورمون درمانی و لاپاروسکوپی و جراحی لیزری و...) تکرار می شود.
 
- اگر دچار آندومتریوز شدید شود و قصد بارداری مجدد هم ندارد و یا به سن یائسگی نزدیک شده است ممکن است پزشک پیشنهاد عمل جراحی هیستروکتومی دهد(خارج کردن رحم و هر دو تخمدان به همراه در قسمت هائی که به بیماری آندومتریوز مبتلا می باشد.)
 
- اگر قبل از سن یائسگی تخمدان ها با جراحی در آورده شوند علایم یائسگی زودرس در زن ظاهر خواهد شد و برای از بین بردن این علائم هورمون درمانی را تجویز می کنند.
 
درمان بیماری آندومتریوز غالبا موفقیت آمیز است ولی احتمال عود بیماری تا دوران یائسگی هست ولی اگر تخمدان را در بیاورند، عود نمیکند.
 

پیشگیری و درمان طب سنتی

1. ازدواج به موقع دختران ( ۱۵ تا ۱۸ سال) و بارداری از ۱۶ تا ۲۵ (۱۸تا ۲۵ بهترین زمان).
۲. ترک ازدواج دیر هنگام؛ ۲۵ سال به بالا بالاخص ۲۸ سال به بالا.
٣. پیشگیری از حامله شدن در سنین بالا یا بارداری بعد از سنین ۳۰ الی ۳۵.
4. مصرف چای رازیانه.
5. مصرف تخم کتان هر روز ۵ دانه ریز.
6. خوردن دم کرده گل بهار نارنج یا عسل یا مربای آن به همراه صبحانه یا و شب قبل از خواب.
۷. خوردن مسقطی (خرمای شهر جهرم شیراز) در وسط روز.
 

درمان درد تحتانی شکم

ممکن است درست قبل یا بعد از عادت ماهیانه شدیدتر شود. خوردن دم کرده گل بهار نارنج یا عسل یا مربای آن به همراه صبحانه یاشب قبل از خواب.
 

درمان درد تحتانی شکم در هنگام ادرار کردن

- مصرف چای رازیانه.
- مصرف تخم کتان هر روز ۵ دانه ریز.
- خوردن مسقطی (خرمای شهر جهرم شیراز) در وسط روز.
 

درمان قاعدگی های نامنظم یا منوراژی

- خوردن دم کرده چای رازیانه
- مصرف سیب زمینی سرخ کرده در روغن زیتون
 

درمان درد ناشی از مقاربت جنسی

 مالیدن کرم استروژن در پایین تنه.
 
منبع: بیماری‌های زنان و نسخه‌های سید حسن ضیایی، نویسندگان: مجید برزو، مهدی برزو، چاپ اول، انتشارات ابتکار دانش، قم، 1395ش، صص 113-109
 
نکته مهم: محتوای این مقاله، جنبه اطلاع رسانی و آموزشی داشته و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شود و نباید آن را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.